شاک ویو تراپی (Shockwave Therapy)به عنوان یک روش درمانی نوین و غیرتهاجمی، تحولی چشمگیر در حوزه پزشکی ورزشی، ارتوپدی و فیزیوتراپی مدرن ایجاد کرده است. این تکنیک با به‌کارگیری امواج صوتی پرقدرت بر بافت‌های آسیب‌دیده سیستم اسکلتی-عضلانی تاثیر گذاشته و با مداخله در مکانیسم های بیولوژیکی بدن، بدون نیاز به جراحی یا بیهوشی، سبب تحریک عروق‌سازی، ترمیم طبیعی بافت های بدن و آزادسازی فاکتورهای رشد و کاهش درد می شود.
کاربرد های شاک ویو تراپی
شاک ویو تراپی عمدتاً برای درمان مشکلات مزمن سیستم اسکلتی عضلانی، به‌ویژه مواردی که تاندون‌های با اندازه متوسط تا بزرگ را تحت تأثیر قرار می‌دهند، استفاده می‌شود.
- خار پاشنه : شاک ویو موثرترین روش درمان خار پاشنه در طب نوین محسوب می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که این روش در ۸۴ درصد مواقع درد خار پاشنه را تسکین می‌دهد.
- تاندونیت‌ها: از جمله تاندونیت آشیل، آرنج تنیس‌بازان (تنیس البو) و گلف بازان (گلف البو)، تاندونیت کلسیفیه شانه (رسوب کلسیم در تاندون شانه)، تاندونوپاتی کشکک زانو، و تاندونوپاتی همسترینگ.
- اختلال نعوظ: این روش توسط متخصصان اورولوژی به منظور درمان اختلال نعوظ نیز استفاده شده و نتایج خوبی به همراه داشته است.
- درمان درد ستون فقرات: درد در نواحی ستون فقرات کمری و گردنی و درمان گره‌های عضلانی عضلات فیله کمر (در ارتباط با دیسک کمر).
- سایر بیماری‌های اسکلتی-عضلانی: شانه یخ‌زده، گره‌های عضلانی و تریگر پوینت‌ها (نقاط ماشه‌ای)، آرتروز گردن و زانو، سندرم پریفورمیس، شکستگی‌های استرسی و دیر جوش خوردن شکستگی‌ها، و نورومای مورتون.
روش انجام شاک ویو تراپی
پزشک یا فیزیوتراپیست ابتدا محل درد را تشخیص داده و ژل اولتراسوند را روی آن قرار می‌دهد. سپس امواج شوکی توسط یک ابزار دستی (هند پیس) که حاوی یک پرتابه با حرکت سریع است، به بدن بیمار منتقل می‌شود. این پرتابه انرژی را به امواج فشار صوتی تبدیل می‌کند که می‌توانند تا 6 سانتی‌متر به بافت نفوذ کنند. شدت و فرکانس امواج قابل تنظیم است تا میزان درد کاهش یابد.
معمولاً در هر جلسه درمانی، ۲۰۰۰ شوک به مدت ۵ الی ۱۵ دقیقه به فرد منتقل می‌شود و فاصله جلسات حدود یک هفته است. این دستگاه براساس تمرکز انرژی و دقت ضربات به دو دسته ژنرال و فوکوس تقسیم می شود که نوع اول درد کمتر و البته دقت کمتری دارد و نوع دوم دقیق تر است و تجمع انرژی بیشتری در بافت ایجاد می کند که به صلاح دید پزشک برای درمان درد انتخاب می شود.
تاثیرات شارک ویوتراپی بر بدن:
- تحریک جریان خون و ترمیم بافت: امواج شاک ویو سبب افزایش جریان خون و عروق‌سازی در بافت می‌شود. افزایش جریان خون باعث افزایش اکسیژن و مواد مغذی لازم برای بهبودی می‌شود.
- بازسازی و بهبود التهاب: این ضربات سبب تحریک فعالیت متابولیک وکاهش رفتار التهابی بدن می‌شود. همچنین با آزادسازی عوامل یا فاکتورهای رشد، باعث ترمیم و بازسازی تاندون، استخوان و بافت‌های عضلانی می‌شود.
- اثرات سلولی: ضربات قوی‌تر موجب عروق‌سازی و ضربات ریزتر موجب ایجاد حباب سلولی می‌شوند؛ این حباب‌ها در پی ضربه دوم می‌ترکند و انرژی بالایی برای ترمیم بافت ایجاد می‌کنند. این امواج همچنین میکرو حباب‌های کوچکی در بافت آسیب‌دیده ایجاد می‌کنند که باعث پارگی‌های میکروسکوپی و بسیار کوچک می‌شوند، که این امر پاسخ درمانی طبیعی بدن را تحریک می‌کند.
- انحلال رسوبات: شاک ویو می‌تواند سبب انحلال فیبروبلاست‌های کلسیفیه و شکستن رسوبات کلسیمی در بافت‌های نرم (مانند تاندونیت کلسیفیه شانه) شود، که سپس توسط بدن جذب و دفع می‌شوند.
- کاهش درد: شاک ویو تراپی درد را تا حدی از طریق فرآیندی به نام “بی‌حسی ناشی از تحریک بیش از حد” کاهش می‌دهد؛ در این فرآیند، ابتدا اعصابی که سیگنال‌های درد را می‌فرستند تحریک شده، سپس فعالیت آنها کاهش یافته و درد کم یا قطع می‌شود. همچنین باعث آزاد شدن ماده پی (ماده مولد درد) شده و پس از مدتی این ماده را از انتهای اعصاب تخلیه می‌کند که منجر به کاهش درد و التهاب نوروژنیک می‌شود.
مراقبت‌های بعد از شاک ویو تراپی
مراقبت‌های پس از شاک ویو تراپی برای تضمین اثربخشی درمان و مدیریت عوارض موقت حیاتی است. ممکن است درد، تورم، قرمزی یا کبودی خفیف در ناحیه درمان تا ۲۴ ساعت پس از جلسه ایجاد شود که معمولاً ظرف یک هفته برطرف می‌گردد.مهم‌ترین نکته، پرهیز از مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن و اجتناب از استفاده از یخ است، زیرا این موارد با مکانیسم التهابی مورد نیاز برای ترمیم بافت تداخل دارند. برای تسکین درد، تنها استامینوفن مجاز است.
فعالیت‌های سبک روزمره بلافاصله پس از درمان مجاز است، اما باید از فعالیت‌های فیزیکی شدید به مدت ۴۸ ساعت خودداری کرد. سپس می‌توان به تدریج فعالیت‌های عادی و ورزش‌های تجویز شده را از سر گرفت. انجام منظم تمرینات کششی و تقویتی توصیه‌شده توسط پزشک، بهبودی را تسریع می‌بخشد.نتایج نهایی و کاهش درد پایدار معمولاً طی ۳ تا ۴ ماه ظاهر می‌شوند. در صورت عدم بهبودی یا بروز عوارض شدید، مراجعه به پزشک ضروری است.
مزایای شاک ویو تراپی
- غیرتهاجمی بودن: روشی کاملاً غیرتهاجمی است و نیازی به بیهوشی یا عمل جراحی ندارد.
- کاهش درد: کاهش سریع درد و تسکین درد تا حد زیادی به دلیل تحریک بیولوژیکی بدن.
- بهبود بافت: افزایش تولید کلاژن، از بین بردن سلول‌های بافتساز سخت شده به دلیل رسوب کلسیم و بهبود گردش خون و متابولیسم بافت.
- عدم استفاده از اشعه ایکس و دارو.
- میزان موفقیت بالا: میزان موفقیت این روش در جهان حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد گزارش شده است.
موارد منع استفاده از شاک ویو تراپی
- زنان باردار
- کودکان در سنین رشد
- افراد مبتلا به بیماری‌های حاد مانند سرطان، تومورهای وخیم یا تومورهای استخوانی.
- افراد مبتلا به التهاب شدید، عفونت فعال، یا ایجاد چرک در قسمت درمان.
- افراد مبتلا به بیماری‌های قلب، گردش خون، اختلالات انعقادی، ترومبوز یا کسانی که از داروهای رقیق‌کننده خون (مانند کومادین، هپارین یا مارکومار) استفاده می‌کنند.
- افراد تحت درمان با کورتیزون یا استروئید در مدت ۶ تا ۱۲ هفته کمتر از شوک درمانی.
- وجود پین یا صفحات فلزی در ناحیه‌ای که نیاز به درمان دارد.
- نزدیکی بیش از اندازه عروق خونی یا رگ‌ها به قسمت صدمه دیده.
- افراد مبتلا به پلی نوروپاتی، به ویژه دیابت نوع ۱.