آرتروز زانو چیست؟ علائم و درمان با فیزیوتراپی و حرکات ورزشی
با وجودی که بالا رفتن سن عامل اصلی تاثیر گذار بر ابتلا به آرتروز زانو است، اما افراد جوان نیز ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. گاهی اوقات آرتروز زانو در نتیجه وارد شدن آسیب به زانو، ایجاد عفونت یا حتی اضافه وزن در افراد مشاهده می شود. در این مطلب پاسخ هایی برای سوالات شما درباره ارتروز زانو ارائه شده است که شامل نحوه درمان این بیماری و چگونگی تسکین درد آن در خانه است.
استئو آرتریت چیست؟
استئو آرتریت که در اصطلاح به عنوان آرتروز نیز شناخته می شود، شرایطی است که در آن بالشتک موجود بین مفاصل (غضروف) دچار فرسایش شده و از بین می رود. در این شرایط، استخوان ها در محل مفصل به هم نزدیک شده و به یکدیگر ساییده می شوند. همچنین در این حالت غضروف نمی تواند ضربه های ایجاد شده را دفع کند. در نتیجه ایجاد سایش بین استخوان ها، درد، ورم، سفتی، کاهش توانایی حرکت و گاهی اوقات زائده های استخوانی در محل آسیب دیدگی مشاهده می شود.
استئو آرتریت رایج ترین نوع ابتلا به آرتروز است. با وجودی که این مشکل حتی در بین افراد جوان نیز مشاهده می شود، احتمال ابتلا به این بیماری در سنین بالای 45 سالگی بطور مشخص افزایش پیدا می کند. با توجه به بررسی های انجام شده در این حوزه، بیش از 27 میلیون نفر در آمریکا به این بیماری مبتلا هستند، و در اکثر مواقع ناحیه زانو تحت تاثیر این بیماری قرار می گیرد. علاوه بر این احتمال ابتلا به استئو آرتریت در زنان بیشتر از مردان است.
بطور کلی متخصص فیزیوتراپی دارای نقش با اهمیتی در درمان آرتروز زانو با استفاده از روش های درمانی غیر جراحی است. هدف اصلی متخصصان ما در این مرکز، کمک به شما در ارتباط با کنترل علایم ساییدگی زانو ، حداکثر توانبخشی و بهبود مفصل زانو و طولانی کردن مدت زمانی است که انجام عمل جراحی برای درمان بیمار الزامی می شود. با وجودی که زمان لازم برای ریکاوری در بین بیماران متفاوت است، شما احتمالاً می توانید با استفاده از روش های فیزیوتراپی برنامه های درمان خانگی خود را در طول دو تا چهار هفته آغاز نمایید.
علت ها و دلایل
معمول ترین دلیل ایجاد آتروز زانو بالا رفتن سن است. به این ترتیب با بالا رفتن سن تقریباً همه افراد تا حدودی به این بیماری مبتلا می شوند. به هر حال، فاکتورهای متعدد می توانند ریسک ابتلا به آرتروز را در سنین پایین تر افزایش دهند. رایج ترین دلایل ابتلا بهآرتروز زانو در بین افراد به شرح زیر هستند:
بالا رفتن سن: با بالا رفتن سن توانایی بهبود غضروف کاهش پیدا می کند.
وزن: وزن زیاد باعث افزایش فشار وارد شده به تمام مفاصل بدن و به خصوص مفاصل زانو می شود. به این ترتیب هر پوند وزن اضافه شده در عمل می تواند 3 تا 44 پوند وزن اضافی به مفاصل زانو وارد کند.
ارث: این شرایط شامل جهش ژنتیک است که ممکن است احتمال ابتلای فرد به آرتروز زانو را افزایش دهد. این شرایط همچنین می تواند در نتیجه مشکلات ارثی در ظاهر استخوان های اطراف مفصل زانو نیز ایجاد شود.
جنسیت: زنان در سنین 55 سال و بالا تر از آن به احتمال بیشتر در مقایسه با مردان به آرتروز زانو مبتلا می شوند.
آسیب های مکرر وارد شده به مفصل زانو: این شرایط معمولاً در نتیجه نوع شغل فرد ایجاد می شود. معمولاً افرادی که فعالیت هایی مثل زانو زدن، چمباتمه زدن، یا بلند کردن اجسام سنگین (555 پوند یا بیشتر) را انجام می دهند، به احتمال بیشتر به خاطر فشار مداوم وارد شده به مفاصل به آرتروز زانو مبتلا می شوند.
فعالیت های ورزشی: انجام فعالیت های ورزشی مثل فوتبال، تنیس، دوی ماراتن، و ورزش های مانند آن می تواند خطر ایجاد آرتروز زانو در فرد را افزایش دهد. این موضوع به معنی اینست که برای انجام این فعالیت های ورزشی لازم است اقدامات پیشگیرانه لازم مورد توجه قرار گیرد. به هر حال، مهم است که توجه کنیم انجام حرکت های ورزشی تقویتی ملایم برای مفاصل بطور منظم می تواند احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش دهد. در حقیقت، عضلات ضعیف اطراف زانو می توانند علت آرتروز زانو باشند.
سایر بیماری ها: افراد مبتلا به بیماری آرتریت روماتوئید که دومین نوع شایع بیماری آرتروز در بین افراد است، به احتمال بیشتر به بیماری آرتروز مبتلا می شوند. افراد مبتلا به بیماری های متابولیک خاص همچون افزایش غیر طبیعی آهن یا ترشح بیش از حد بعضی از هورمون ها نیز می تواند فرد را در معرض خطر بیشتر ابتلا به آرتروز قرار دهد.
علائم و نشانه ها
علائم ابتلای فرد به آرتروز زانو به شرح زیر هستند:
- دردی که با انجام فعالیت افزایش پیدا می کند، اما با استراحت کردن کاهش می یابد
- ورم و التهاب
- احساس گرمی در مفصل زانو
- سفت شدن زانو، به خصوص در زمان بیدار شدن از خواب یا زمانی که شما برای یک مدت مشخص در حالت نشسته قرار می گیرید
- کاهش قابلیت حرکت مفصل زانو که باعث می شود نشستن بر روی صندلی اتومبیل یا خارج شدن از اتومبیل، بلند شدن از روی کاناپه و راه رفتن برای فرد دشوار شود
- شنیدن صدا از محل مفصل در زمان حرکت دادن آن
تشخیص
تشخیص ابتلای فرد به آرتروز زانو با انجام معاینه فیزیکی توسط پزشک شروع می شود. در این زمان پزشک سابقه بیماری را از شما سوال کرده و به علائم آن توجه می کند. در این زمان به عواملی که می توانند باعث بدتر شدن یا بهتر شدن شرایط بیماری شما می شود توجه داشته باشید تا با بیان این موارد بتوانید به پزشک خود در ارتباط با تشخیص بیماری کمک موثر کنید. علاوه بر این در صورتی که سایر اعضای خانواده شما نیز به این بیماری مبتلا هستند، لازم است به پزشک در این رابطه آگاهی داده شود. در این رابطه پزشک ممکن است از آزمایش های اضافه برای تشخیص بهتر مشکل استفاده کند که این آزمایش ها به شرح زیر هستند:
- عکس برداری رادیولوژی که می تواند آسیب های وارد شده به استخوان و غضروف و ایجاد زائده های استخوانی را مشخص کند
- اسکن ام آر آی (MRI)
اسکن ام آر آی می تواند در هنگامی که عکس برداری رادیولوژی توان تشخیص علت درد مفصل را ندارد یا برای تشخیص بهتر در زمانی که عکس برداری رادیولوژی نشان می دهد سایر اجزای مفصل آسیب دیده است، مورد استفاده قرار گیرد. علاوه بر این پزشک می تواند از آزمایش خون برای مشخص کردن شرایط احتمالی که باعث ایجاد مشکل شده، استفاده کند. برای مثال در این زمینه می توان از آرتریت روماتوئید نام برد که یک نوع دیگر آرتروز است که در نتیجه مشکلات سیستم ایمنی در افراد مشاهده می شود.
راه ها و روش های درمان
هدف اصلی درمان آرتروز زانو تسکین زانو درد و ایجاد قابلیت حرکتی مفصل به صورت عادی است. روش درمانی مورد استفاده در این حالت می تواند شامل ترکیبی از روش های زیر باشد:
کاهش وزن: کاهش حتی یک مقدار کم از وزن مازاد می تواند تاثیر با اهمیت بر کاهش زانو درد به خاطر ابتلا به آرتروز داشته باشد.
حرکت های ورزشی: انجام حرکت های ورزشی مربوط به تقویت عضلات زانو و حرکات ورزش زانو درد باعث می شود مفصل ثبات بیشتری پیدا کرده و درد بیمار در نتیجه ابتلا به آرتروز کاهش پیدا کند. حرکت های کششی نیز می توانند باعث بازیابی توان حرکتی مفصل زانو و انعطاف پذیری آن شوند.
استفاده از داروهای مسکن درد و داروهای ضد التهاب: این داروها شامل داروهای موجود در داروخانه ها مثل استامینوفن، ایبوپروفن (آدویل، مورتین) یا ناپروکسین سدیم (آلیو) است. توجه داشته باشید که نباید از این داروها برای دوره زمانی طولانی تر از 10 روز بدون هماهنگی با پزشک استفاده شود. در حقیقت استفاده طولانی مدت این داروها می تواند باعث افزایش احتمال و خطر مشاهده عوارض جانبی در فرد شود. اگر استفاده از این داروها باعث کاهش درد بیمار نشود، پزشک می تواند از سایر داروهای ضد التهاب قوی تر یا داروهای مسکن خاص با توجه به شرایط استفاده کند.
تزریق کورتیکو استروئیدها یا اسید هیالورونیک به زانو: داروهای استروئید داروهای قوی ضد التهاب هستند. همچنین در این رابطه امکان استفاده از اسید هیالورونیک به عنوان یک نوع مایع روان کننده در محل مفصل وجود دارد.
سایر روش های درمانی: بعضی از انواع روش های درمانی دیگر که ممکن است برای درمان آرتروز زانو تاثیر داشته باشند شامل کرم های موضعی حاوی کپسایسین، طب سوزنی، یا مکمل های غذایی حاوی گلوکزامین و کندروایتین است.
فیزیوتراپی و کار درمانی: اگر شما با فعالیت های روزمره خود مشکل دارید، فیزیوتراپی و کاردرمانی می تواند به رفع مشکل شما کمک موثر کند. فیزیوتراپی می تواند به تقویت عضلات مفصل و افزایش انعطاف پذیری آنها کمک موثر کند. از طرف دیگر می توان از کار درمانی برای انجام فعالیت های عادی روزمره همچون کارهای خانگی با درد کمتر استفاده کرد. در مورد روش های فیزیوتراپی در درمان آرتروز و نتایج آن در ادامه مطالب بیشتری ارائه شده است.
اوزون مولکول تشکیل شده از اتم‌های اکسیژن است که در صورتی که به صورت کاملا کنترل‌شده با اکسیژن غنی شده ترکیب شود ، دارای خواص ضدباکتری، ضدویروسی و ضدقارچ خواهد بود. این موضوع موجب می‌شود که اوزون برای مشکلاتی مانند دردهای ستون فقرات، آرتروز زانو و بسیاری مشکلات دیگر، یک روش درمانی موثر محسوب شود. در روش اوزون درمانی آرتروز زانو ، مقادیر بسیار کم و کنترل‌شده‌ی از گاز اوزون با اکسیژن غنی‌شده‌ی مخصوص کاربرد‌های پزشکی ترکیب می‌شود و سپس این ترکیب با روش‌های مختلفی به بدن انتقال داده می‌شود.
ثابت شده است که اوزون‌تراپی می‌تواند عفونت‌های مزمن ویروسی و باکتریایی که به سایر روش‌های درمانی پاسخگو نبوده‌اند را با موفقیت درمان کند. این روش همچنین به طور گسترده‌ای برای درمان اختلالات اسکلتی-عضلانی و مشکلات ستون فقرات به کار می‌رود.
جراحی: هنگامی که سایر روش های درمانی تاثیری بر درمان بیماری نداشته باشد، عمل جراحی تعویض مفصل زانو می تواند یک انتخاب مناسب برای درمان مشکل باشد.
درمان های فیزیوتراپی می تواند در بهبود علائم بیماری شامل درد زانو، ورم، و سفتی مفاصل به شما کمک کند و شما باید پس از یک یا چند جلسه درمانی تاثیر مثبت این نوع درمان را بر وضعیت بیماری خود بطور مشخص مشاهده نمایید. هدف های اصلی فیزیوتراپی برای آرتروز زانو به شرح زیر هستند:
- کاهش درد و التهاب زانو
- عادی کردن دامنه حرکتی مفصل زانو
- تقویت مفاصل زانو به خصوص عضله چهار سر ران و عضله زرد پی
- تقویت عضلات پایین تنه: ساق پا، ران و عضلات لگن
- بهبود هماهنگی و عملکرد اجزای پاتلوفمورال (کشکک زانو)
- عادی کردن طول عضلات
- بهبود تحریک پذیری، چالاکی و تعادل عضلات زانو
- بهبود تکنیک و عملکرد عضلات در حالت های مختلف مثل راه رفتن و چمباتمه زدن
فیزیوتراپی
متخصص فیزیوتراپی می تواند یک برنامه درمانی مناسب با توجه به شرایط خاص بیماری، ماهیت این شرایط و اهداف درمانی برای هر فرد تهیه کند. این برنامه می تواند شامل موارد زیر باشد:
تمرین های بهبود دامنه حرکتی
اغلب، حرکت غیر عادی مفصل زانو می تواند باعث پیشرفت شرایط این بیماری در زمانی شود که در نتیجه این حرکت ها تماس بیشتر بین استخوان ها ایجاد شده و استخوان ها دچار فرسایش شوند. در این حالت متخصص فیزیوتراپی وضعیت حرکتی شما را در مقایسه با دامنه حرکت عادی مورد انتظار و نیز وضعیت حرکت مفاصل آسیب ندیده بررسی کرده و بر این اساس حرکت های ورزشی مناسب برای شما جهت بهبود دامنه حرکتی تجویز کند.
تمرین های بهبود قدرت عضلات
تمرین های تقویتی مربوط به عضلات اطراف زانو دارای نقش با اهمیت در برنامه توان بخشی بیماران مبتلا به آرتروز است. افرادی که مبتلا به این مشکل باشند و برنامه های تقویتی را بطور جدی دنبال کنند می توانند درد خود را کاهش داده و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند. در حقیقت عوامل متعدد بر سلامت یک مفصل تاثیر می گذارند که شامل کیفیت غضروف قرار گرفته در محل استخوان، بافت داخل و اطراف مفصل، و عضلات مربوط به آن است. به این ترتیب به خاطر فرسایش ایجاد شده در غضروف مفصل، انجام حرکت های تقویتی برای عضلات اطراف مفصل نقش کلیدی در حفظ سلامت مفصل دارد. برای مثال، با توجه به اینکه عضلات جلو و عقب ران (عضله چهار سر ران و عضله زرد پی) از محل مفصل زانو عبور می کنند، این عضلات بطور خاص می توانند دامنه حرکت و فشار وارد شده به استخوان ها را تحت کنترل خود داشته باشند.
تقویت عضلات لگن و عضلات مرکزی بدن نیز می تواند به حفظ تعادل در مقدار فشار وارد شده به مفصل زانو به خصوص در زمان راه رفتن یا دویدن کمک کند. اصطلاح عضلات مرکزی بدن اشاره به عضلات شکم، پایین کمر، و لگن دارد. در این حالت وجود عضلات مرکزی قوی می تواند پایداری بدن را در زمان حرکت دست ها و پاها افزایش دهد. به این ترتیب متخصص فیزیوتراپی وضعیت گروه های مختلف عضلات در بدن شما را بررسی کرده و میزان نیرومندی آنها را در هر عضو مقایسه می کند تا بر اساس بررسی های انجام شده از تمرین های حرکتی خاص برای تقویت این عضلات استفاده کند.
درمان های دستی
متخصصان فیزیوتراپی دارای سطح آموزش و تجربه لازم برای درمان های دستی هستند. در این حالت متخصص فیزیوتراپی به آرامی عضلات شما را حرکت می دهد و به این ترتیب دامنه حرکت، انعطاف پذیری، و نیرومندی مفاصل را بهبود می بخشد. این تکنیک ها بطور خاص برای نواحی خاص بدن استفاده می شود که درمان آن برای خود شما دشوار است. در بیماران مبتلا به آرتروز زانو، اضافه کردن تکنیک های درمان دستی به تمرین های حرکتی می تواند کاهش چشمگیر درد و بهبود عملکرد مفاصل را به همراه داشته باشد.
مدالیته ها
در کلینیک فیزیوتراپی باز توان از مدالیته های پیشرفته برای درمان آرتروز زانو و تسکین دردهای ناشی از آن استفاده می شود. به عنوان مثال درمان آرتروز با لیزر پر توان، استفاده از الکترو تراپی یا دستگاه TENSS،، تخت مگان، طب سوزنی، و نیدلینگ از جمله روش های مورد استفاده برای بیماران در این کلینیک می باشد.
توصیه برای انجام فعالیت های خاص
متخصصان فیزیوتراپی دارای سطح آموزش کافی برای درک چگونگی انجام تمرین های ورزشی برای افراد آسیب دیده یا دچار درد هستند. با توجه به اینکه آرتروز زانو یک بیماری پیش رونده است، داشتن یک برنامه مشخص برای انجام فعالیت به مقدار کافی به منظور اجتناب از افزایش فشار وارد شده به مفصل زانو لازم و ضروری می باشد. در این حالت لازم است فعالیت بر اساس نوع، تعداد دفعات تکرار، مدت زمان انجام حرکت و شدت، تحت نظارت و کنترل باشد و مدت زمان کافی برای استراحت و ریکاوری به فرد داده شود. تخصص فیزیوتراپی می تواند مرحله و میزان پیشرفته بیماری شما را تعیین کرده و به این ترتیب از یک برنامه حرکتی مناسب با توجه به نیازهای درمانی شما استفاده کند و به این ترتیب عملکرد مفصل زانو را تا حد ممکن بهبود بخشد.
ورزش و حرکت های اصلاحی
در ادامه برخی از تمرین ها و حرکت های اصلاحی مفید برای آرتروز زانو آورده شده است. لازم است قبل از انجام هر گونه تمرین با فیزیوتراپ در مورد زمان مناسب برای انجام تمرین، نحوه انجام تمرین، تعداد دفعات تکرار مورد نیاز و این که اصولاً چه تمرین هایی برای وضعیت شما مناسب هستند، مشورت نمایید. اگر شما قصد دارید انجام این حرکت ها را شروع نمایید، در ابتدا هر یک از آنها را برای 3 تا 4 بار تکرار نمایید و به تدریج تعداد دفعات تکرار را به 8 تا 10 تکرار برسانید. با ساده تر شدن انجام این تمرین ها برای شما، شدت انجام ها را نیز می توانید به تدریج افزایش دهید. تمرین های حرکتی قابل استفاده برای مشکل آرتروز زانو به شرح زیر هستند:
تمرین اول
در حالت ایستاده قرار گرفته و دست خود را بر روی پشت یک صندلی قرار دهید. در این حالت باید فاصله پاهای شما از یکدیگر به اندازه عرض شانه باشد.
- به آرامی زانوهای خود را خم کنید تا بدن شما چند اینچ به سمت پایین حرکت کند.
- پاهای خود را صاف نگه داشته و اجازه ندهید زانوها جلوتر از انگشتان پا قرار گیرند. این وضعیت را برای 6 ثانیه حفظ کنید.
- به آرامی عضلات باسن خود را محکم کرده و زانوهای خود را صاف نمایید.
تمرین دوم
در حالت ایستاده قرار گرفته و دست خود را پشت یک صندلی قرار دهید.
- یک پای خود را به عقب حرکت داده و زانوهای خود را خم کنید و پا را در حالت صاف قرار دهید.
- عضلات باسن خود را به آرامی جمع کرده و به سمت پایین تا زمانی حرکت دهید که احساس کشیدگی در عضلات ران و پشت پای خود داشته باشید.
- این وضعیت را برای 10 ثانیه حفظ کنید، سپس عضلات خود را آزاد کرده و حرکت را با پای دیگر خود تکرار نمایید.
تمرین سوم
در حالت ایستاده قرار گرفته و دست خود را بر روی پشت یک صندلی قرار دهید.
- یک پای خود را به سمت عقب حرکت دهید، انگشتان پا را روی زمین در حالت صاف قرار داده و این حرکت را تا جایی ادامه دهید که عضلات باسن شما سفت شوند.
- پای خود را به آرامی به محل اولیه آن باز گردانده و این حرکت را با پای دیگر تکرار نمایید.
تمرین چهارم
بر روی یک صندلی محکم نشسته و یک باند مقاوم دور هر دو پای خود در قسمت بالای قوزک پا بپیچید.
- یکی از پاهای خود را محکم بر روی زمین قرار دهید. پای دیگر خود را به سمت جلو صاف کرده و این وضعیت را برای 6 ثانیه حفظ کنید.
- پای خود را به محل اولیه باز گردانده و حرکت را با پای مقابل تکرار کنید.
تمرین پنجم
بر روی یک صندلی محکم در حالت نشسته قرار گیرید. در حالتی که یک باند دور پای خود در محل قوزک پا پیچیده اید، پای دیگر را به عقب و به زیر صندلی حرکت دهید و این وضعیت را برای 6 ثانیه حفظ کنید.
- پای خود را به محل اولیه باز گردانده و حرکت را با پای مقابل تکرار کنید.
تمرین ششم
بر روی لبه یک صندلی بنشینید.
- یک پای خود را به صورتی صاف کنید که پاشنه پا بر روی زمین قرار گرفته و انگشتان پا به سمت بالا باشد.
- کمر خود را صاف کرده و به آرامی به سمت جلو به مقداری خم شوید که احساس کشیدگی در عضلات پشت پای خود داشته باشید.
- این وضعیت را برای 10 ثانیه حفظ کرده و سپس با پای مقابل تکرار نمایید.
کلینیک فیزیوتراپی پاس 44952133